2011 yılında Suriye’de çatışmaların başlamasının üzerinden 10 yıldan uzun bir müddet geçmişken, Hadil isimli bir bayan, Ürdün’de Suriyeli mültecilerin yaşadığı Zaatari kampında üçüncü çocuğunun doğumunu bekliyor. Hadil’in doğacak çocuğu, krizin başlangıcından bu yana sürgünde doğan bir milyondan fazla Suriyeli çocuktan biri olacak.
25 yaşındaki Hadil (Takma ad) ailesi ile birlikte, 10 yıl evvel rejim aleyhine başlayan Suriye ihtilalinin akabinde Dera’dan, bugün yarısı çocuk olmak üzere 80 bin mülteciyi barındıran kampa geldi. Hadil, kampta Suriyeli bir mülteciyle evlendi ve artık 6 ve 7 yaşlarında iki çocuğu var.
Periyodik denetimler için kamp içindeki bir kliniğe gelen 6 aylık hamile kadın Fransız haber ajansı AFP’ye “Evimde, ülkemde olmayı ummuştum lakin mukadderat burada olmama, burada evlenmeme ve burada ülkemden uzakta çocuklarımı doğurmama karar verdi” dedi.
Birleşmiş Milletler (BM) sayılarına nazaran bugün Türkiye, Lübnan, Ürdün, Mısır ve Irak’ta 5,6 milyondan fazla Suriyeli mülteci bulunuyor. Bu mültecilerin 675 bini Ürdün’de yaşıyor. Lakin Ürdün makamları, ülkedeki gerçek mülteci sayısını 1,3 milyon olarak varsayım ediyor.
“SURİYE NEREDE?”
Siyah bir başörtüsü ve koyu kahverengi elbise giyen bayan, “Çocuklarım büyüdü ve Suriye’den bahsettiğimi duyunca ‘Anne, Suriye nerede? Biz neden burada yaşıyoruz?’ diye soruyorlar” dedi.
Bayan üzgün bir ses tonuyla “Onlara buranın bizim ülkemiz olmadığını, mülteci olduğumuzu, ülkemizin Suriye olduğunu anlatmaya çalışıyorum. Fakat hala küçükler ve sözlerimi anlatmakta zorlanıyorlar” tabirlerini kullandı.
Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği’ne (UNHCR) nazaran, Ürdün’de mülteci olarak doğan Suriyeli çocukların sayısı 2014’ten bu yana 168 bin 500’e ulaştı. Sürgünde doğan bir milyondan fazla Suriyeli çocuk bulunuyor, birçoğu yoksulluk ve istikrarsızlığın hakim olduğu ömür koşulları ile yüzleşiyor. Mülteci çocuklar ortasında, çocuk personelliği ve erken yaşta evlilik yaygın bir olgu haline geliyor ayrıyeten eğitime erişimleri sağlanmıyor.
Zaatari’de, Suriye sonuna yaklaşık 20 kilometre uzaklıkta, eşek otomobilleri ve bisikletlerle dolu kalabalık bir çöl bölgesinde, çocuklar çoklukla taşınabilir konutlarda (25 bin) güç sıhhat şartlarında yaşıyor.
Hadil “Üç ay evvel, kuzenim buradan bıkarak, Dera’ya dönmeye karar verdi. Karısını ve 5 çocuğunu kampta bırakarak oradaki durumu görmeye gitti. Bir aydan kısa bir mühlet sonra yalnızca öldürüldüğünü duyduk, sebebini bilmiyoruz” dedi.
Hadil “Güvenlik durumu, geri dönmeden evvel binlerce kere düşünmemize neden oluyor” sözlerini de kelamlarına ekledi.
Birleşmiş Milletler Nüfus Fonu (UNFPA) tarafından işletilen ve duvarlarına bayanları emzirmeye teşvik eden pankartlar asılan kliniğin doğum kısmında, 58 yaşındaki ebe Amon Mustafa, AFP’nin yeri ziyaret ettiği gün, yeni doğum yapan 5 bayanı denetim etti.
2012 yılında kampın açılmasından bu yana bu klinikte çalışan Mustafa, “Her gün 5 ila 10 bayan doğum yapıyor. Bugünkü doğumlarla birlikte klinikte yapılan toplam doğum sayısı 15 bin 963’e ulaştı. Bakın, sayıyı avucumun içine yazdım” dedi.
Mustafa bir tebessüm ile “Kamptaki bayanların ve çocuklarının birçoklarını tanıyorum. İçlerinden biri, bu kampta dördüncü çocuğunu doğurdu. Diğer biri beşincisini ve bir oburu de üçüncü doğumunda ikiz çocuklar doğurdu” dedi.
Klinikte 4 doktor, 21 ebe, 7 hemşire, bir laboratuvar uzmanı ve bir eczacı görev yapıyor. Kampta üç klinik daha bulunuyor. Klinikler, tedavi ve sıhhat hizmetlerinin sunulmasının yanı sıra aile planlaması alanında farkındalık yaratmayı amaçlıyor.
ALLAH’IN BİR LÜTFU
Mustafa “Açıkçası, bayanlarla hamilelik önleyici yollar kullanmanın gerekliliği ve ailelerini planlamaları hakkında konuşmaya çalışıyoruz, onlara her şeyi fiyatsız sağlıyoruz fakat itiraz ederek ‘Hayatlarımızı kendimiz düzenliyoruz’ ya ‘Kocam çocukları seviyor’ ya da doğum denetim hapı istemediğini söyleyenler oluyor” açıklamasında bulundu.
Kliniğin müdürü Gade es-Saad, 60 kişilik bir sıhhat çalışanının bulunduğu bu kliniğin ‘haftanın yedi günü, günde 24 saat boyunca çalıştığını’ söyledi.
Doğumhanede ise, 20 yaşındaki Nagam eş-Şekran derin bir uykuda olan yeni doğmuş bebeği Zeyd’in yanına oturuyordu.
Çok zayıf haldeki genç bayan, yumuşak bir sesle, “Bu benim birinci çocuğum. Kendimi memnun tıpkı vakitte da sorumlu hissediyorum” dedi ve ailesinin kendi ülkelerinde yaşayamamasından duyduğu üzüntüyü lisana getirdi.
9 yıldır kocası ve aileleriyle birlikte kampta yaşayan bayan “Önce tereddüt ettik, fakat sonra birinci çocuğumuza sahip olmaya karar verdik” dedi.
Bekleme salonunda bekleyen ve dördüncü çocuğuna gebe olan 28 yaşındaki Iman Rabi, “Çocuklar bir lütuf lakin umarım bu benim son hamileliğim olur. Yapacak bir şeyim yok, kocam çocukları çok seviyor” dedi.
Ürdün, Suriyeli mültecileri topraklarında barındırmanın maliyetinin 12 milyar doları aştığını söylüyor.
2011 Mart ayında başlayan Suriye savaşı, yaklaşık yarım milyon insan hayatını kaybetmesine ve nüfusun yarısından fazlasının ülke içinde ve dışında yerinden edilmesine neden oldu.
Bordo bir başörtüsü ve kırmızı-mavi çiçeklerle işlenmiş uzun siyah bir elbise giyen Rabi, hekimini beklerken AFP’ye “Buradan diğer gidecek yerimiz yok, Dera’daki konutumuz savaşta yıkıldı. Kamptan ayrılıp ülkemize geri dönmek zorunda kalırsak, ben son giden olacağım” dedi.